Κατανόηση των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης και των δικαιωμάτων προαίρεσης: Ποια είναι η διαφορά;

Όταν ασχολείστε με τις χρηματοοικονομικές αγορές, είναι σημαντικό να γνωρίζετε τη διαφορά μεταξύ των futures (συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης) και των options (δικαιώματα προαίρεσης). Πρόκειται για δύο δημοφιλή εργαλεία συναλλαγών, τα οποία όμως λειτουργούν διαφορετικά, ειδικά όσον αφορά τον τρόπο που εισέρχεστε στην αγορά και διαχειρίζεστε τον κίνδυνο.

Είτε επιλέξετε futures είτε options, η καλή κατανόηση των χαρακτηριστικών τους θα επηρεάσει σημαντικά τις στρατηγικές και τις επενδυτικές σας αποφάσεις.

Αυτό το άρθρο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τις βασικές διαφορές μεταξύ futures και options και να επιλέξετε ποιο εργαλείo ταιριάζει καλύτερα στους δικούς σας επενδυτικούς στόχους.

Πίνακας Περιεχομένων

Βασικά σημεία

Εισαγωγή στα Futures και τα Options

Τι είναι τα Futures;

Τι είναι τα Options;

Περιθώρια (Margins) και ασφάλιστρα (Premiums)

Εκκαθάριση και λήξη (Settlement & Expiration)

Κύριες διαφορές μεταξύ Futures και Options

Επιλογή μεταξύ Options και Futures

Συμπεράσματα

Συχνές ερωτήσεις (FAQs)

Βασικά σημεία

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) υποχρεώνουν και τα δύο μέρη να πραγματοποιήσουν μια συναλλαγή σε συμφωνημένη τιμή και σε συγκεκριμένη μελλοντική ημερομηνία. Αντίθετα, τα συμβόλαια δικαιωμάτων προαίρεσης (options) δίνουν στον αγοραστή το δικαίωμα —αλλά όχι την υποχρέωση— να αγοράσει ή να πουλήσει.

Τα futures έχουν μεγαλύτερο ρίσκο, επειδή η συναλλαγή πρέπει να ολοκληρωθεί όπως συμφωνήθηκε. Από την άλλη, τα options περιορίζουν τον κίνδυνο μόνο στο ποσό που καταβλήθηκε ως ασφάλιστρο.

Η μόχλευση που προσφέρουν τα futures επιτρέπει στους επενδυτές να ελέγχουν μεγάλες επενδύσεις με σχετικά μικρό κεφάλαιο, αλλά αυτό αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο.

Τελικά, η επιλογή ανάμεσα σε futures ή options εξαρτάται από την ανοχή στον κίνδυνο και τους στόχους του κάθε επενδυτή, καθώς αυτά τα στοιχεία καθορίζουν ποιο εργαλείο ταιριάζει καλύτερα στη στρατηγική του.

Εισαγωγή στα Futures και τα Options

Τα futures και τα options είναι ευρέως χρησιμοποιούμενα επενδυτικά εργαλεία που αντλούν την αξία τους από ένα υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο, όπως μετοχές, δείκτες ή εμπορεύματα. Αυτά τα χρηματοοικονομικά μέσα χρησιμοποιούνται συνήθως είτε για αντιστάθμιση κινδύνου έναντι της μεταβλητότητας των τιμών, είτε για κερδοσκοπία με σκοπό την αποκόμιση κέρδους από τις διακυμάνσεις των τιμών.

Ένα συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) υποχρεώνει τον αγοραστή και τον πωλητή να ολοκληρώσουν τη συναλλαγή του περιουσιακού στοιχείου σε προκαθορισμένη τιμή κατά την ημερομηνία λήξης του συμβολαίου. Αυτό επιτρέπει στους επενδυτές να «κλειδώσουν» τιμές και ενδεχομένως να προστατευτούν από μελλοντικές διακυμάνσεις.Αντίθετα, ένα συμβόλαιο δικαιώματος προαίρεσης (option) παρέχει στον κάτοχο το δικαίωμα, αλλά όχι την υποχρέωση, να αγοράσει ή να πουλήσει το περιουσιακό στοιχείο μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, προσφέροντας μεγαλύτερη ευελιξία.

Τι είναι τα Futures;

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) είναι χρηματοοικονομικά εργαλεία που υποχρεώνουν τον αγοραστή ή τον πωλητή να ολοκληρώσουν μια συναλλαγή σε προκαθορισμένη τιμή και σε συγκεκριμένη μελλοντική ημερομηνία. Συνήθως, αυτά τα συμβόλαια βασίζονται σε περιουσιακά στοιχεία όπως εμπορεύματα (π.χ. πετρέλαιο, σιτηρά), νομίσματα ή χρηματοοικονομικά μέσα (π.χ. μετοχές). Οι traders χρησιμοποιούν τα futures είτε για να προστατευτούν από διακυμάνσεις των τιμών είτε για να κερδοσκοπήσουν, προβλέποντας την πορεία της αγοράς.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό των futures είναι ότι υποχρεώνουν τον κάτοχό τους να τηρήσει τη συμφωνία. Σε αντίθεση με τα options, ο επενδυτής δεν έχει την επιλογή—πρέπει οπωσδήποτε να αγοράσει ή να πουλήσει, σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου. Πολλά συμβόλαια futures οδηγούν σε φυσική παράδοση του περιουσιακού στοιχείου (π.χ. παράδοση πετρελαίου), ενώ άλλα διακανονίζονται χρηματικά, με βάση την τελική τιμή του υποκείμενου στοιχείου.

Βασικά σημεία των Futures:

• Μόχλευση: Τα futures επιτρέπουν στους traders να ελέγχουν μεγαλύτερες θέσεις με λιγότερα χρήματα, μέσω περιθωρίου εγγύησης (margin). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά κέρδη, αλλά και σε σημαντικές ζημίες.
• Clearinghouses: Οι εκκαθαριστικοί οργανισμοί (clearinghouses) λειτουργούν ως ενδιάμεσοι που εξασφαλίζουν την εκτέλεση των συμβολαίων, διαχειρίζονται τον κίνδυνο και εκτελούν margin calls όταν απαιτείται.
• Διαχείριση Κινδύνου: Εκτός από την κερδοσκοπία, τα futures χρησιμοποιούνται και για προστασία από τον κίνδυνο. Πολλές επιχειρήσεις τα αξιοποιούν για να «κλειδώσουν» τις τιμές αγαθών ή συναλλάγματος και να περιορίσουν την έκθεσή τους στις διακυμάνσεις.
• Τρόπος Διακανονισμού: Τα futures είτε λήγουν με φυσική παράδοση (π.χ. παράδοση βαρελιών πετρελαίου) είτε διακανονίζονται χρηματικά, όπως συμβαίνει με συμβόλαια που βασίζονται σε χρηματιστηριακούς δείκτες.
• Πιθανά Υψηλά Κέρδη – και Ζημίες: Η μόχλευση δίνει τη δυνατότητα για σημαντικά κέρδη με μικρή αρχική επένδυση, αλλά παράλληλα αυξάνει τον κίνδυνο ζημιών, ειδικά εάν ο επενδυτής δεν κατανοεί πλήρως τον κίνδυνο και τους στόχους του.

Ποιοι συναλλάσσονται με Futures;

Τα συμβόλαια futures προσελκύουν διαφορετικούς τύπους επενδυτών. Οι κερδοσκόποι προσπαθούν να αποκομίσουν κέρδος από τις διαφορές τιμών του συμβολαίου μέχρι τη λήξη του, προβλέποντας την άνοδο ή πτώση της αγοράς.

Αντίθετα, οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν τα futures για να προστατευτούν από μεταβολές στις τιμές, «κλειδώνοντας» τις τιμές αγαθών (π.χ. πετρέλαιο ή σιτηρά). Με αυτό τον τρόπο, περιορίζουν τον κίνδυνο από απότομες αυξήσεις ή μειώσεις τιμών και διατηρούν καλύτερο έλεγχο στα κόστη τους—είτε αφορούν συναλλαγές σε ξένα νομίσματα είτε τη διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού.

Παράδειγμα Συναλλαγής Futures:

Ας δούμε ένα παράδειγμα: Ένας επενδυτής αγοράζει ένα συμβόλαιο για 1.000 βαρέλια πετρελαίου, στην τιμή των $70 το βαρέλι, με παράδοση στο μέλλον. Δεν καταβάλλει ολόκληρο το ποσό των $70.000, αλλά καταθέτει $5.000 ως εγγύηση (margin).

• Αν η τιμή του πετρελαίου ανέβει στα $75, ο επενδυτής κερδίζει $5.000.
• Αν η τιμή πέσει, ο επενδυτής ενδέχεται να χρειαστεί να καταθέσει επιπλέον χρήματα (margin call) για να διατηρήσει τη θέση του.

Τι είναι τα Options;

Οι επιλογές (options) είναι χρηματοοικονομικά παράγωγα που δίνουν στον αγοραστή το δικαίωμα —αλλά όχι την υποχρέωση— να αγοράσει ή να πουλήσει ένα υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο σε συγκεκριμένη τιμή, γνωστή ως τιμή εξάσκησης (strike price), πριν ή κατά την ημερομηνία λήξης του συμβολαίου. Τα options διαπραγματεύονται συνήθως σε δημόσια χρηματιστήρια και αποτελούν μέρος του ευρύτερου πεδίου συναλλαγών σε futures και options.

Κάθε συμβόλαιο options περιλαμβάνει βασικούς όρους, όπως το ασφάλιστρο (premium) — δηλαδή το ποσό που πληρώνεται για να αποκτήσει κάποιος το option. Παρόλο που τα options και τα futures παρουσιάζουν ομοιότητες, τα options προσφέρουν περισσότερη ευελιξία, καθώς δεν απαιτούν από τον αγοραστή να εκτελέσει τη συμφωνία. Επιπλέον, έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής και, αν δεν ασκηθούν μέχρι τη λήξη, χάνουν την αξία τους.

Οι ώρες διαπραγμάτευσης των options συνήθως συμπίπτουν με τις ώρες λειτουργίας της αγοράς του υποκείμενου περιουσιακού στοιχείου, καθιστώντας τα διαθέσιμα σε διάφορους τύπους επενδυτών. Για να κατανοήσει κανείς πλήρως τα options, είναι σημαντικό να γνωρίζει τις προδιαγραφές του κάθε συμβολαίου, καθώς και κρίσιμους παράγοντες όπως η ημερομηνία λήξης και η τιμή εξάσκησης.

Τύποι Options: Calls και Puts

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι options στις συναλλαγές:

Call Options

• Δίνουν στον κάτοχο το δικαίωμα να αγοράσει ένα περιουσιακό στοιχείο σε προκαθορισμένη τιμή.
• Είναι χρήσιμα όταν αναμένεται αύξηση της τιμής του περιουσιακού στοιχείου.
• Προτιμώνται σε ανοδικές αγορές, όταν αναμένονται αυξήσεις στις τιμές.

Put Options

• Δίνουν στον κάτοχο το δικαίωμα να πουλήσει το περιουσιακό στοιχείο σε προκαθορισμένη τιμή.
• Είναι ωφέλιμα όταν αναμένεται πτώση της τιμής.
• Χρησιμοποιούνται σε καθοδικές αγορές, όπου προβλέπεται μείωση των τιμών.

Παράδειγμα Συναλλαγής με Option

Ας δούμε ένα παράδειγμα αγοράς call option στο πλαίσιο συναλλαγών futures και options:

Ένας trader αγοράζει ένα call option με τιμή εξάσκησης $100, πληρώνοντας ένα ασφάλιστρο (premium) $5. Αν η τιμή της μετοχής αυξηθεί στα $120 πριν από τη λήξη του συμβολαίου, το option αποκτά αξία. Ο trader μπορεί τότε να αγοράσει τη μετοχή στην πιο χαμηλή τιμή ($100) και να κερδίσει τη διαφορά.

Αν όμως η τιμή της μετοχής παραμείνει κάτω από τα $100, το option λήγει χωρίς αξία και ο trader χάνει μόνο το ασφάλιστρο των $5. Οι συναλλαγές σε futures και options απαιτούν προσεκτική εξισορρόπηση μεταξύ του πιθανού κέρδους και του κινδύνου. Τα options μπορούν να προσφέρουν σημαντικές αποδόσεις, αλλά ενέχουν και τον κίνδυνο απώλειας ολόκληρου του ποσού που επενδύθηκε. Η σωστή απόφαση για το πότε πρέπει να ασκηθεί ένα option είναι καθοριστική για τη μεγιστοποίηση των κερδών και τη μείωση των ζημιών.

Περιθώρια (Margins) και ασφάλιστρα (Premiums)

Οι απαιτήσεις περιθωρίου (margins) στη διαπραγμάτευση συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) και τα ασφάλιστρα (premiums) στα δικαιώματα προαίρεσης (options) είναι δύο βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες που χρησιμοποιούνται για μόχλευση, επιτρέποντας στους επενδυτές να ελέγχουν μεγαλύτερες επενδυτικές θέσεις με λιγότερο κεφάλαιο.Στη διαπραγμάτευση futures, το περιθώριο λειτουργεί σαν προκαταβολή, που εξασφαλίζει ότι ο επενδυτής μπορεί να καλύψει τυχόν ζημίες από τις διακυμάνσεις της αγοράς. Αυτά τα συμβόλαια περιλαμβάνουν καθημερινές αναπροσαρμογές στην αγοραία αξία (mark-to-market), δηλαδή ο λογαριασμός του επενδυτή ενημερώνεται καθημερινά για να αντικατοπτρίζει τις μεταβολές στην τιμή του υποκείμενου περιουσιακού στοιχείου. Αν οι ζημίες ξεπεράσουν το ποσό του περιθωρίου, ο επενδυτής μπορεί να δεχτεί ειδοποίηση για πρόσθετη κατάθεση κεφαλαίων (margin call). Αν δεν ανταποκριθεί, κινδυνεύει να ρευστοποιηθεί η θέση του. Επιπλέον, αν το συμβόλαιο δεν κλείσει πριν τη λήξη του, μπορεί να απαιτηθεί φυσική παράδοση του περιουσιακού στοιχείου.

Αντίθετα, στα options, ο αγοραστής πληρώνει ένα ασφάλιστρο, το οποίο του δίνει το δικαίωμα — αλλά όχι την υποχρέωση — να αγοράσει ή να πουλήσει ένα περιουσιακό στοιχείο σε συγκεκριμένη τιμή πριν από τη λήξη. Το ασφάλιστρο αυτό περιορίζει τον κίνδυνο του αγοραστή μόνο στο ποσό που κατέβαλε, ανεξάρτητα από το πόσο αλλάξει η τιμή της μετοχής ή η τιμή του περιουσιακού στοιχείου στην αγορά (spot price). Από την άλλη πλευρά, ο πωλητής του option μπορεί να υποστεί θεωρητικά απεριόριστες ζημίες, αν η αγορά κινηθεί δυσμενώς.Σε αντίθεση με τα futures, τα options μπορεί να λήξουν χωρίς αξία αν η αγορά δεν κινηθεί προς την επιθυμητή κατεύθυνση, προσφέροντας έτσι ένα πιο προβλέψιμο προφίλ κινδύνου για τον αγοραστή.Αυτές οι βασικές διαφορές καθιστούν και τα δύο εργαλεία χρήσιμα για επενδυτικές στρατηγικές, ανάλογα με την ανοχή στον κίνδυνο και τις προσδοκίες για την πορεία της αγοράς κάθε επενδυτή.

Εκκαθάριση και λήξη (Settlement & Expiration)

Τα συμβόλαια futures και options μπορούν να διακανονιστούν με διάφορους τρόπους. Στη διαπραγμάτευση futures και options, ο διακανονισμός πραγματοποιείται συνήθως κατά την ημερομηνία λήξης, είτε μέσω φυσικής παράδοσης του υποκείμενου περιουσιακού στοιχείου είτε μέσω χρηματικού διακανονισμού (cash settlement). Ωστόσο, πριν από τη λήξη, οι επενδυτές μπορούν να «κλείσουν» τη θέση τους εκτελώντας μια αντίθετη συναλλαγή, η οποία τερματίζει το συμβόλαιο νωρίτερα.Στα options futures, ο διακανονισμός περιλαμβάνει επίσης την άσκηση του δικαιώματος αγοράς ή πώλησης του υποκείμενου περιουσιακού στοιχείου, εφόσον το option είναι "in-the-money" (δηλαδή έχει εσωτερική αξία).Η κατανόηση των διαφορών μεταξύ futures και options είναι κρίσιμη: τα futures συνεπάγονται υποχρέωση διακανονισμού, ενώ τα options προσφέρουν το δικαίωμα — αλλά όχι την υποχρέωση — να ολοκληρωθεί η συναλλαγή.

Κύριες διαφορές μεταξύ Futures και Options

Παρακάτω παρουσιάζονται οι βασικές διαφορές μεταξύ futures και options, δύο βασικών χρηματοοικονομικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται τόσο για αντιστάθμιση κινδύνου όσο και για κερδοσκοπία:

• Υποχρέωση vs. Δικαίωμα: Στα συμβόλαια futures, και τα δύο μέρη είναι υποχρεωμένα να εκπληρώσουν τη συμφωνία κατά την ημερομηνία λήξης. Αντίθετα, στα options, ο αγοραστής έχει το δικαίωμα — αλλά όχι την υποχρέωση — να πραγματοποιήσει τη συναλλαγή.
• Κίνδυνος: Τα futures έχουν υψηλότερο κίνδυνο, καθώς και τα δύο μέρη πρέπει να ολοκληρώσουν τον διακανονισμό. Στα options, ο κίνδυνος για τον αγοραστή περιορίζεται μόνο στο ασφάλιστρο που πλήρωσε.
• Κόστος: Η είσοδος σε συμβόλαια futures απαιτεί συνήθως margin (εγγυητική κατάθεση), ενώ στα options χρειάζεται η πληρωμή ενός ασφαλίστρου (premium).
• Διακανονισμός: Τα futures διακανονίζονται υποχρεωτικά στη λήξη, ενώ τα options μπορούν να διακανονιστούν και πριν τη λήξη, είτε με άσκηση του δικαιώματος, είτε με πώληση του συμβολαίου.

Επιλογή μεταξύ Options και Futures

Όταν επιλέγετε ανάμεσα σε futures και options, η ανοχή σας στον κίνδυνο και οι επενδυτικοί σας στόχοι παίζουν καθοριστικό ρόλο.Τα options είναι ιδανικά για κερδοσκοπία στο χρηματιστήριο, επειδή προσφέρουν περιορισμένο ρίσκο — η μέγιστη ζημία περιορίζεται στο ασφάλιστρο που πληρώνεται. Γι’ αυτό θεωρούνται πιο κατάλληλα για επενδυτές με χαμηλότερη ανοχή στον κίνδυνο.Αντίθετα, τα futures είναι συχνά προτιμότερα για συναλλαγές σε εμπορεύματα (commodities), καθώς προσφέρουν μεγαλύτερη μόχλευση, αλλά συνοδεύονται και από υψηλότερο ρίσκο λόγω της υποχρέωσης διακανονισμού του συμβολαίου.

Και τα δύο εργαλεία μπορούν να διαπραγματεύονται μέσω διαδικτυακών brokers, όμως τα futures συνήθως απαιτούν υψηλότερη ελάχιστη κατάθεση και ειδικούς λογαριασμούς, όπως λογαριασμούς περιθωρίου (margin accounts).Η αξιολόγηση της επενδυτικής στρατηγικής σας και της προσωπικής σας ανοχής στον κίνδυνο θα σας βοηθήσει να επιλέξετε το εργαλείο που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες σας.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, τα futures και τα options αποτελούν δύο βασικά χρηματοοικονομικά εργαλεία, που χρησιμοποιούνται ευρέως τόσο για αντιστάθμιση κινδύνου όσο και για κερδοσκοπία.Τα συμβόλαια futures περιλαμβάνουν υψηλότερο ρίσκο και δεσμεύσεις, καθώς και τα δύο μέρη είναι υποχρεωμένα να τηρήσουν τη συμφωνία κατά την ημερομηνία λήξης. Αντίθετα, τα options προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία, με τον κίνδυνο να περιορίζεται στο ασφάλιστρο που έχει πληρωθεί. Οι traders που ανοίγουν λογαριασμό για trading και καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα σε αυτά τα δύο εργαλεία, πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τη δική τους ανοχή στον κίνδυνο και τους επενδυτικούς τους στόχους. Τα futures παρέχουν μεγαλύτερη μόχλευση, αλλά και υψηλότερο πιθανό ρίσκο, ενώ τα options επιτρέπουν πιο ελεγχόμενες και ευέλικτες στρατηγικές συναλλαγών.

Συχνές ερωτήσεις (FAQs)

Ποιο είναι καλύτερο, τα futures ή τα options;

Τα futures είναι καταλληλότερα για επενδυτές με υψηλή ανοχή στον κίνδυνο που αναζητούν δεσμευτικές συμφωνίες και ενδεχομένως μεγαλύτερα κέρδη ή ζημίες. Αντίθετα, τα options ταιριάζουν περισσότερο σε όσους θέλουν ευελιξία, καθώς περιορίζουν τις ζημίες στο ποσό του ασφαλίστρου και δίνουν τη δυνατότητα να επωφεληθούν από ευνοϊκές κινήσεις της αγοράς.

Γιατί να αγοράσει κανείς future αντί για option;

Η αγορά ενός future υποχρεώνει τον επενδυτή να αγοράσει ή να πουλήσει το υποκείμενο στοιχείο σε προκαθορισμένη τιμή, κάτι που είναι ιδανικό για όσους είναι σίγουροι για την κατεύθυνση της τιμής και πρόθυμοι να αναλάβουν μεγαλύτερο ρίσκο για υψηλότερες πιθανές αποδόσεις από ό,τι με ένα option.

Ποιο είναι ένα παράδειγμα futures και options;

Ένα futures contract μπορεί να αφορά την αγορά ή πώληση πετρελαίου σε καθορισμένη τιμή σε μελλοντική ημερομηνία. Ένα option δίνει το δικαίωμα (χωρίς υποχρέωση) αγοράς πετρελαίου σε συγκεκριμένη τιμή πριν τη λήξη του συμβολαίου.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των futures και options;

Τα futures προσφέρουν υψηλότερες πιθανότητες κέρδους, αλλά απαιτούν δέσμευση και εμπεριέχουν μεγαλύτερο ρίσκο. Τα options παρέχουν ευελιξία και περιορισμένο ρίσκο στο ποσό του ασφαλίστρου, αλλά μπορεί να λήξουν χωρίς αξία εάν η τιμή δεν κινηθεί ευνοϊκά.