Instrumenty pochodne

Od niepamiętnych czasów, finansowe instrumenty pochodne są wykorzystane do utrzymania równowagi w światowym handlu towarami i usługami. Ponieważ sprawiają, że handel i transakcje są bardziej dostępne, kontrakty zaliczane do instrumentów pochodnych są obecnie świadkami sporego boomu na rynku. Przedstawiamy definicję instrumentów pochodnych i szczegółowy opis tego, jak działają i pomagają inwestorom zabezpieczyć swoje fundusze.

Spis treści

Czym są instrumenty pochodne w finansach?

Jak działają instrumenty pochodne?

Funkcje instrumentów pochodnych

Historia

Rodzaje instrumentów pochodnych w tradingu

Rodzaje finansowych instrumentów pochodnych

Instrumenty pochodne i ryzyko

Koszty instrumentów pochodnych

Kontrakty CFD a kontrakty futures i opcje

Dlaczego warto inwestować w instrumenty pochodne?

Zalety i wady handlu instrumentami pochodnymi

FAQ

Czym są instrumenty pochodne w finansach?

Kontrakty, których wartość zależy od określonego aktywa, są znane jako instrumenty pochodne. W przypadku instrumentu pochodnego sprzedawca kontraktu nie jest zobowiązany do posiadania składnika aktywów. Mogą zapewnić kupującemu środki potrzebne do zakupu składnika aktywów lub kontraktu pochodnego.

Zazwyczaj są kupowane w celach spekulacyjnych i zabezpieczających. Instrumenty pochodne zabezpieczające pozwalają na zmniejszenie ryzyka związanego z transakcją krótkoterminową, w przypadku której zmiany ceny aktywów mogą mieć znaczący wpływ na jej przebieg. Trader może zarobić, spekulując na instrumencie pochodnym, jeśli jego cena jest niższa niż wartość instrumentu bazowego.

Jak działają instrumenty pochodne?

Zabezpieczenie finansowe zwane instrumentem pochodnym jest uzgadniane przez dwie lub więcej stron. To narzędzie pozwala użytkownikom handlować różnymi aktywami na określonych rynkach. Instrumenty pochodne są uważane za wyrafinowaną inwestycję: zmiany cen aktywów bazowych określają wartość kontraktu.

Instrumenty pochodne w bilansie można wykorzystać do lewarowania posiadanych aktywów, spekulacji na temat kierunku ruchu aktywów bazowych i zabezpieczenia pozycji. Firmy stosujące hedging nie spekulują ceną towaru: zamiast tego używają go jako narzędzia pomagającego obu stronom kontrolować ryzyko. Zysk lub marża każdej ze stron jest uwzględniona w cenie, a zabezpieczenie działa, aby zapobiec utracie tych zysków z powodu wahań ceny towaru.

Funkcje instrumentów pochodnych

Instrumenty pochodne są wykorzystywane przez firmy i inwestorów w następujących celach:

1. Hedging. Instrumenty pochodne pozwalają zabezpieczyć się przed potencjalnymi stratami wynikającymi z ruchów rynkowych. Może z nich skorzystać np. rolnik chcący zabezpieczyć się kontraktami futures przed spadkiem cen zboża, aby nadal kupować niezbędne zasoby. 
2. Spekulacja. Traderzy używają tego instrumentu, aby czerpać zyski z ruchów rynkowych. Na przykład mogą zrealizować opcję kupna na akcje, jeśli uważają, że cena wzrośnie, co pozwoli im zarobić, jeśli dynamika faktycznie będzie wzrostowa. 
3. Zarządzanie ryzykiem. Inwestorzy mogą ograniczyć zagrożenia związane ze zmianami stóp procentowych, kursów walut lub towarów. Na przykład firma, która działa w wielu krajach, może stosować walutowe instrumenty pochodne do zarządzania ryzykiem walutowym. 
4. Generowanie przychodu. Staje się to możliwe dzięki strategiom, takim jak sprzedaż opcji lub zawieranie umów swapowych. 
5. Płynność. Inwestorzy mogą łatwo handlować instrumentami finansowymi bez konieczności posiadania aktywów bazowych. Zwiększa to efektywność rynku i obniża koszty transakcyjne. 
6. Odkrycie ceny. Instrumenty pochodne zapewniają uczestnikom rynku mechanizm wyrażania opinii na temat przyszłej ceny składnika aktywów, który informuje uczestników rynku o oczekiwanych przyszłych zmianach cen.

Historia

Historia finansowych instrumentów pochodnych sięga starożytnych cywilizacji, kiedy rolnicy używali pewnego rodzaju kontraktów terminowych do zarządzania uprawami. Nowoczesny rynek instrumentów pochodnych pojawił się w latach 70. XX wieku, kiedy to wprowadzono finansowe kontrakty terminowe na towary takie jak złoto i ropa.

W latach 80. banki zaczęły wprowadzać bardziej złożone instrumenty pochodne, takie jak opcje i swapy, które pomogły inwestorom skuteczniej zarządzać ryzykiem i spekulować ruchami rynkowymi. Do lat 90. rynek nabył szeroką gamę instrumentów, takich jak swapy procentowe, swapy ryzyka kredytowego i opcje na akcje.

Rozwój rynku instrumentów pochodnych nie był pozbawiony kontrowersji. W latach 90. doszło do serii głośnych skandali, w tym upadku Barings Bank z powodu handlu instrumentami pochodnymi. Kryzys finansowy z 2008 roku uwidocznił również zagrożenia związane ze złożonymi instrumentami pochodnymi, powodując ściślejsze regulacje rynku.

Rodzaje instrumentów pochodnych w tradingu

Rynek finansowych instrumentów pochodnych jest ogromny ze względu na dużą liczbę dostępnych aktywów: przewiduje się, że do 2026 roku osiągnie 3,6 bln USD. Dziś składa się z dwóch mniejszych rynków.

OTC: Obrót pozagiełdowy

Kontrakty te, często określane jako nie-giełdowe instrumenty pochodne, są zawierane bezpośrednio i prywatnie, co oznacza, że ​​nie są dostępne na żadnej giełdzie. Zwykle korzystają z nich banki inwestycyjne.

Giełdowe instrumenty pochodne

Są one najczęściej wykorzystywane przez drobnych inwestorów i są notowane na giełdach. Są otwarte dla publiczności, a warunki umowy są z góry określone.

Rodzaje finansowych instrumentów pochodnych

Gospodarka światowa doświadczyła znaczących zwrotów dzięki finansowym instrumentom pochodnym. Najlepsze przykłady instrumentów pochodnych to kontrakty terminowe typu forward, swap na zwłokę w spłacie kredytu (CDS) i swapy zabezpieczonych zobowiązań dłużnych (CDO). Przyjrzyjmy się kilku instrumentom.

Kontrakty CFD

Ze względu na swoją dźwignię, kontrakty CFD lub kontrakty na różnice kursowe umożliwiają zakup lub sprzedaż określonej liczby jednostek aktywów w oparciu o wzrost lub spadek wartości aktywów. Zyski (lub straty) są oparte na zmianie ceny aktywów. Możesz otwierać długie pozycje z kontraktami CFD, jeśli przewidujesz wzrost ceny lub krótkie, jeśli sądzisz, że nastąpi spadek.

Kontrakty terminowe

Kupujący są chronieni przed gwałtownymi wahaniami wartości aktywów, korzystając z kontraktów terminowych w celu wymiany instrumentu bazowego w przyszłości i po określonej cenie. Są one najczęściej wykorzystywane w handlu towarami.

Opcje

Kontrakty między dwiema stronami, zwane opcjami, umożliwiają właścicielowi kupno (call) lub sprzedaż (put) aktywów po określonej cenie i w określonym dniu lub wcześniej. Najczęstszym ich zastosowaniem jest handel akcjami.

W przypadku instrumentów pochodnych opartych na opcjach sprzedający jest zobowiązany do zakupu lub sprzedaży instrumentu bazowego po uzgodnionej cenie, jeśli kupujący zdecyduje się skorzystać z przysługującego mu prawa. Kupujący ma prawo kupić lub sprzedać składnik aktywów.

Kontrakty forward

Kontrakty forward nie są przedmiotem obrotu na giełdach. Nie ma handlu pozagiełdowego. Kupujący i sprzedający mają możliwość zmiany warunków, wielkości i procedury rozliczeniowej podczas tworzenia kontraktu forward. Te ostatnie wiążą się z wyższym ryzykiem kontrahenta dla obu stron.

Rodzaj ryzyka kredytowego, ryzyko kontrahenta obejmuje możliwość, że strony mogą nie być w stanie wypełnić swoich zobowiązań umownych. Druga strona może zostać pozbawiona opcji i ryzykować utratę wartości swojej pozycji, jeśli jedna ze stron zbankrutuje.

Swapy

Swapy są często wykorzystywane do zamiany jednego rodzaju przepływów pieniężnych na inny. Swap na stopę procentową może być wykorzystany przez inwestora, aby przejść od pożyczki o zmiennym oprocentowaniu do pożyczki o stałym oprocentowaniu.

Instrumenty pochodne i ryzyko

Ryzyko związane z obsługą finansowych instrumentów pochodnych jest istotne ze względu na ich złożony charakter i możliwość generowania dużych strat. Jednym z głównych zagrożeń jest potrzeba posiadania kontrahenta, która pojawia się, gdy jedna ze stron nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. Może się to zdarzyć z powodu niewypłacalności, obniżenia ratingu kredytowego lub innych czynników i może skutkować znacznymi stratami.

Innym poważnym ryzykiem są wahania rynkowe: wartość instrumentu bazowego jest podatna na zmiany. Instrumenty pochodne pomagają posiadaczom kontrolować ryzyko rynkowe, ale mogą je również zwiększać, jeśli są używane niewłaściwie. Na przykład inwestor, który wykorzystuje dźwignię finansową do kupowania kontraktów na instrumenty pochodne, może ponieść duże straty w przypadku wahań rynkowych.

Ponadto istnieje również ryzyko operacyjne, prawne i związane z płynnością obrotu instrumentami pochodnymi. Ryzyko powstaje w wyniku błędów w procesach handlowych lub rozliczeniowych, zmian regulacyjnych lub nagłych zmian warunków rynkowych.

Koszty instrumentów pochodnych

Różnią się one w zależności od konkretnego produktu i warunków rynkowych. Ich koszt opiera się na oczekiwanej przyszłej wartości aktywów bazowych, a także na czynnikach zewnętrznych, takich jak stopy procentowe, zmienność oraz podaż i popyt.

Kontrakty CFD a kontrakty futures i opcje

Korzystając z kontraktów CFD, kontraktów futures i opcji, możesz handlować w odpowiedzi na zmiany ceny aktywów. Korzystając z instrumentów pochodnych, w rzeczywistości nie nabywasz ani nie sprzedajesz aktywów. Dodatkowo obie odmiany umożliwiają handel z dźwignią, tj. przeprowadzanie transakcji z funduszami, które są większe niż aktualny wolumen. Z drugiej strony kontrakty CFD zapewniają elastyczność, umożliwiając tworzenie dźwigni przy mniejszych sumach i całkowicie innych aktywach.

Dlaczego warto inwestować w instrumenty pochodne?

Za pomocą finansowych instrumentów pochodnych można spekulować i czerpać zyski z wahań cen aktywów bazowych, ale możliwe jest również kontrolowanie i obniżanie ryzyka związanego z inwestycją.

Jeśli cena zakupu składnika aktywów jest niższa niż cena składnika aktywów w momencie zawierania kontraktu futures, możesz zarobić na spekulacji. Właściciel aktywów może chronić swój portfel przed spadkiem wartości aktywów. Możesz zarobić więcej pieniędzy, jeśli cena aktywów wzrośnie, ale możesz również zarobić mniej pieniędzy lub stracić, jeśli cena aktywów spadnie.

Zalety i wady handlu instrumentami pochodnymi

Instrumenty pochodne mogą być pomocnym narzędziem zarówno dla firm, jak i inwestorów, co pokazują powyższe przykłady. Oferują one sposób ustalania cen i ograniczania ryzyka. Dodatkowo handlowcy mogą kupować instrumenty pochodne z dźwignią, co wiąże się z pożyczaniem pieniędzy. Ponieważ są one zależne od wartości innego składnika aktywów, trudno jest właściwie dopasować wartość instrumentu pochodnego do składnika aktywów bazowych ze względu na wymienione czynniki.

FAQ

Jak wyceniane są instrumenty pochodne?

Instrumenty pochodne są wyceniane przy użyciu różnych metod, w tym modelu Blacka-Scholesa dla opcji oraz symulacji Monte Carlo dla bardziej złożonych produktów. Modele te uwzględniają takie czynniki, jak oczekiwana przyszła wartość instrumentu bazowego, stopy procentowe i zmienność w celu ustalenia godziwej wartości instrumentu pochodnego.

Z czego składają się kredytowe instrumenty pochodne?

Kredytowy instrument pochodny to kontrakt, którego wartość opiera się na zdolności kredytowej lub wystąpieniu zdarzenia kredytowego przez stronę, z którą jest powiązany.

Ile jest rodzajów instrumentów pochodnych?

Istnieje kilka rodzajów instrumentów pochodnych, w tym kontrakty futures, opcje, swapy i kontrakty terminowe forward. Te instrumenty finansowe czerpią swoją wartość z aktywów bazowych, takich jak towary, akcje lub waluty.

Co to jest dłużny instrument pochodny?

Dłużny instrument pochodny to kontrakt finansowy, którego wartość wynika z bazowego instrumentu dłużnego, takiego jak obligacja lub pożyczka. Pozwala inwestorom zabezpieczyć się przed ryzykiem niewypłacalności lub zmian stóp procentowych.

Czy akcje są instrumentami pochodnymi?

Akcje nie są uważane za instrumenty pochodne, ale mogą być wykorzystywane jako aktywa bazowe dla niektórych rodzajów instrumentów pochodnych, takich jak opcje i kontrakty futures. Instrumenty pochodne uzyskują swoje ceny na podstawie ceny instrumentu bazowego aktywów, a akcje mogą być jednym z nich.

Czy instrumenty pochodne mają ratingi kredytowe?

Niektóre rodzaje instrumentów pochodnych, takie jak swapy ryzyka kredytowego, mają ratingi kredytowe nadane przez agencje ratingowe. Ratingi te odzwierciedlają ryzyko kontrahenta związane z kontraktem pochodnym oraz prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania.

Jakie instrumenty pochodne są w bankach?

Instrumenty pochodne w bankach to kontrakty finansowe, które umożliwiają instytucjom zarządzanie ryzykiem i zabezpieczanie się przed wahaniami rynkowymi. Banki stosują instrumenty pochodne między innymi w celu ochrony przed zmianami stóp procentowych, wahaniami kursów walut i ryzykiem kredytowym.

Czy instrumenty pochodne należy zaliczyć do długu?

Instrumentów pochodnych nie należy zaliczać do długów, ponieważ są to kontrakty finansowe, których wartość wynika z innego składnika aktywów. Mogą one jednak mieć wpływ na sytuację finansową firmy i powinny być ujawniane w sprawozdaniach finansowych.